خبرگزاری مهر، گروه استان ها- مهناز همتی: شانزدهمین نمایشگاه کتاب بزرگ استانی و ششمین نمایشگاه کتاب شاهرود اینها همه القابی هستند که برای مهمترین رویداد فرهنگی سال۹۵ در شاهرود بیان می شوند اما در یک جمله، اینجا نمایشگاه بزرگ کتاب استان سمنان، شاهرود است با ۲۱۰ناشر ملی، هشت ناشر استانی و دو ناشر شهرستانی از شاهرود شکل گرفت.
در شاهرود نیز مانند تمام شهرستان های هم ردیف خود، برای رفتن به نمایشگاه کتاب باید سراغ بزرگترین سالن ورزشی را گرفت چرا که در شهرستان ها چیزی به نام نمایشگاه دائمی وجود ندارد و همیشه جدال بین کفپوش سالن و میله های آهنی غرفه های نمایشگاهی، بخش لاینفک نمایشگاه ها در شهرستان هایی مانند شاهرود هستند که همه ساله این امر باعث مطرح شدن مسئله ساخت نمایشگاه دائمی می شود.
اما از این مباحث که بگذریم باید نمایشگاه را به چشم خریدار نگریست، نمایشگاه های کتاب امروزه کاملا زیر سایه فضای مجازی حاکم بر جامعه قرار دارتد حتی راهنمای نمایشگاه کتاب شاهرود را نیز باید با نرم افزاری دانلود کرد تا نقشه و راهنمای این نمایشگاه بجای بروشور، بر صفحه گوشی تلفن همراهتان نقش ببندد هرچند این امر در نظر بسیاری مفید است اما تا گذشته تکنولوژی های مدرن یا به نوع دیگر رقبای کتاب، معمولا تا بیرون درب نمایشگاه می ماندند، اما امروز پای را فراتر نهاده اند تا شاید کتاب بوی تکنولوژی را بیش از هر زمان دیگری، آن هم زیر گوش خود، احساس کند.
بهای کتاب ها به نسبت سایر اقلام افزایش نیافته است
وارد نمایشگاه که می شوی به جز حضور ۱۶۰ غرفه و ۴۰۰هزار نسخه کتاب از چهار هزار و ۵۰۰عنوان، نکات دیگری نیز به چشم می خورد، غرفه کودکان، غرفه های آموزشی، سالن همایش ها، برگزاری کارگاه های مختلف، رونمایی کتاب، دعوت از ناشران برای گپ و گفت و ... که هدف همه آنها افزایش جذابیت نمایشگاه برای مخاطبان است، شما را به درون نمایشگاه سوق می دهد.
نمایشگاهی که ملغمه ای از حضور، شوق و بوی خوش کتاب است و البته ویژگی نخست آن، افزایش چشم گیر بهای کتاب ها ...، یادم هست دوره گذشته شوهر آهو خانم از محمد علی افغان با بهای این دوره تغییری ۷۵درصدی دارد و علت از زبان ناشر شنیدنی است: به نظر من کتاب در مقایسه با سایر اقلام گران نشده است شاید در ماه های اخیر پنج تا ۲۵درصد بر روی قیمت کتاب ها رفته باشد اما در مقایسه سایر اقلام چیزی نیست این را هم درنظر بگیرید که پیش از آن به مدت سه سال قیمت کتاب افزایش داده نمی شد لذا اگر این میزان را تقسیم بر تعداد سال های گذشته کنیم در می یابیم که کتاب گران نشده است.
علیرضا فخیمی می افزاید: شاید قدرت خرید مردم کاهش یافته باشد اما بهای تمام شده کتاب ها برای ما ناشران به واقع آنقدر زیاد است که نمی توانیم بیش از این بهای تمام شده را کاهش دهیم حال آنکه شرط حضور در این نمایشگاه ها ارائه ۱۰درصد تخفیف است که این فرصت خوبی برای مخاطبان است.
فضای مجازی قدرت کتاب را کاهش داده است
به موضوع اصلی باید بازگشت آن هم تاثیر فضای مجازی بر مطالعه و این بار نظر ناشری دیگر از تهران که می گوید: فضای مجازی ناشران را بیچاره کرده است و در عجبم چگونه برخی سایت ها کتابهای مارا برای دانلود رایگان عرضه می کنند حال آنکه هر کتاب می تواند ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان برای ما ناشران فروش برود لذا فضای مجازی نه تنها یک مشتری ما را کم می کند و میزان سود ما را از آنِ خود می کند، بلکه یک کتاب بر روی دست من می ماند لذا ناشران پول دو جلد کتاب را ضرر می کنند.
علیرضا میرمحمدی می افزاید: این درحالی است که سایت ها در کنار دانلود یک کتاب، کتب مشابه را نیز به مردم پیشنهاد می کنند پس می توان در نظر گرفت که یک فرد با دانلود سه کتاب، حداقل شش کتاب به سه ناشر کشوری ضرر رسانده که با قیمت های امروز چیزی بالغ بر ۱۲۰هزار تومان می شود اگر می خواهید بدانید این میزان چقدر زیاد است باید بگویم من باید ۲۰کتاب ۳۰ هزار تومانی بفروشم تا تنها ضرر من از دانلود سه کتاب توسط یک فرد جبران شود.
نماینده یک انتشاراتی دیگر در نمایشگاه کتاب شاهرود نیز می گوید: هرکس منکر تاثیر فضای مجازی بر جامعه نشر شود نمی توان بر روی حرفش حساب کرد اما من برعکس همکارم وضعیت را آنچنان هم بد نمی بینم خوشبختانه دوران کتاب رو به افول نیست هرچند مشکلات در این راه فراوان است و ما ناشران حتی به قیمت سود نکردن نیز حاضریم در راه فرهنگ کار کنیم چه بسا عزیزانی که در این نمایشگاه مبلغ دو میلیون تومان هم سود نمی کنند و از تهران ۱۰ روز وقت و کار خود را بر روی این امر می گذارند.
نشر کودک مشکلات بسیاری دارد
یک ناشر کودک که از ذکر نام خود خودداری کرد در گفتگو با خبرنگار مهر، در باره نقش تکنولوژی و تاثیر آن بر پر مخاطب ترین بخش جامعه یعنی کودکان، پاسخ داد: با توجه به سیاست هایی که در کشور حاکم است آینده مطلوبی را نمی توان را برای کودکان انتظار داشت تا زمانی که قهرمانان کودکان از شخصیت های کارتونی و بازی های گوشی های همراه الهام گرفته می شود کودک با داستان های کهن ایران بیگانه خواهد بود بزرگ شدن این کودکان بدون شناخت قرمانان ملی مانند رستم و سهراب، کاوه آهنگر، آرش کمانگیر، شهرزاد قصه گو، داستان های پند آموز مثنوی و سعدی می تواند زنگ هشداری برای آینده ادبیات ایران به صدا در می آید.
این غرفه دار با اشاره به کم رنگ شدن نقش قصه ها در شکل گیری شخصیت کودکان فردا توضیح داد: امروز کمتر می توان کودکی را یافت که با قصه های قدیمی که سینه به سینه و نسل به نسل منتقل شده اند بتواند ارتباط عاطفی برقرار کند و تا زمانی کودک در غرفه ناشران ملی به دنبال قهرمانانی مانند بن تن و مردعنکبوتی و دختران به دنبال پرنسس ها و شاهزاده ها هستند بی شک در ادامه این روند تیشه به ریشه ادبیات کهن ایران خواهد زد.
وی افزود: مردم به دنبال ارزانی هستند و به محتویات کتاب و بسته های آموزشی توجه ندارند و اغلب والدین بدن توجه به نوع بازی صرفا به علت ارزان بودن آن را برای کودکان می خرند و باید گفت فضای مجازی در تقابل با فرهنگ مطالعه است آینده ایران با جنگ و خشونت قهرمانان بیگانه ساخته نمی شود تکنولوژی نمی تواند کودکان و نسل فردا را با ادبیات کهن پیوند دهد.
تلگرام کتاب امروز جوانان ما است
مسئول کتابخانه انقلاب اسلامی شاهرود با توجه به ضریب نفوذ اینترنت در ایران با بیان اینکه این روزها شاهد استفاده روز افزون مردم از موبایل و فضاهای مجازی هستیم، ابراز داشت: خانواده ها کمتر در دور همی ها مشارکت می کنند چراکه با استفاده از فضایی به نام تلگرام آن را جایگزین خواندن و نوشتن می کنند و کمتر می توان کتاب را در دست افراد دید و معتقدیم باید برای تغییر این روند و نهادینه شدن فرهنگ مطالعه، کتابخوانی را از بنیان خانواده ها آغاز کرد.
فاطمه پاشایی در ادامه تصریح کرد: شاید بتوان تکنولوژی را هم راستا با مطالعه قرار داد ولی این نکته حائز اهمیت است که کتاب های الکترونیک نمی تواند جایگزین کتاب های چاپی شود لذت ورق زدن کتاب را با هیچ تکنولوژی نمی توان جایگرین کرد و باید توجه داشت کتاب های الکترونیک با توجه به پرتو نور و اشعه برای سلامتی چشم و روح انسان بسیار مضر است و استفاده بیش از حد از آن می تواند در دراز مدت انسان را از مطالعه نسخه های پی دی اف کتاب ها دلسرد کند.
وی افزود: سرانه مطالعه و رغبت عموم نسبت به استفاده از فضایی به نام کتابخانه در شاهرود بسیار مطلوب است و می توان گفت عضویت در کتابخانه ها به نسبت سال قبل با رشد دو برابری مواجه بوده است و باید برای افزایش سرانه مطالعه کودکان را با این مکان ها بیش از پیش آشنا کرد و بی شک هر چه میزان رابطه انسان و فضای مجازی دورتر شود و به سمت مطالعه بیشتر پیش رود بهتر می توان پایه های سلامت یک جامعه را ارتقا بخشید.
سازمان های غیردولتی باید وارد کار شوند
سرپرست فرمانداری میامی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن بیان اینکه در عصر تکنولوژی که به سمت پیشرفت علم گام برمی داریم بهترین راهکار می تواند انتقال کتاب از طریق سازمان ها به خانه ها باشد، گفت: منظور شدن خودروهای ویژه به صورت کتابخانه های سیار می تواند در ترویج فرهنگ کتاب و مطالعه در سطح روستاها اثر گذار باشد و تا جد زیادی آثار تکنولوژی بر کتاب را کاهش دهد.
محمد مهدی کریمی با بیان اینکه دنیای مجازی باید به صورت هدفمند به ایجاد فرصت های مطالعه کمک کند، افزود: باید از شبکه های اجتماعی به سمت آگاهی بخشی و تولید علم و تربیت نویسندگی بهره گیریم و معتقدیم با کپی کردن مطالب نمی توان به جایی رسید و اگر می خواهیم جامعه ای پویا داشته باشیم فضای مجازی را باید هدفمند کنیم.
سرهنگ حمید دامغانی فرمانده سپاه ناحیه شاهرود نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن بیان اینکه فضای مجازی رقیبی است که باعث می شود فرهنگ مطالعه تحت تاثیر واقع شود، ابراز داشت: بررسی ها نشان می دهد که امروز خانواده و افراد جامعه به شدت درگیر شبکه های اجتماعی شدند و این یکی از آسیب های جدی است که مطالب درست وغلط با هم در این شبکه ها گسترش پیدا می کند و باید اذعان داشت شبکه های اجتماعی سطح وسیعی از اطلاعات را به مخاطب می دهند که دارای عمق کمی است و بعضا دیده می شود افراد در هر زمینه ای که احساس می کنند دارای اطلاعاتی هستند با ورود به شبکه های اجتماعی با میدان آگاهی بسیار اندک که میتواند به جامعه آسیب جدی وارد کند.
وی می افزاید: معتقدم برگزاری نمایشگاهی مانند کتاب مردم را به مطالعه تشویق و ترغیب می کند تا سرانه مطالعه در کشور ارتقا پیدا کند و با توجه به اینکه شاهرود یک قطب فرهنگی محسوب می شود از این رو ارزش برگزاری نمایشگاه ها در زمان فعلی و در این دوران از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است چراکه توسعه فرهنگ در شهرستان به ترویج کتاب و کتابخوانی نیاز دارد.
.
باید کتاب را به میان خانواده ها برد
فرماندار شاهرود نیز درباره ترویج فرهنگ مطالعه و مقابله با تهدیدات فضای مجازی، گفت: در راستای افزایش سرانه مطالعه باید بنیان آن را در خانواده به عنوان یک ضرورت پایه ریزی کرد و جامعه ای که در آن به کتاب اهمیت دهد پویا و سرزنده و از مصادیق آسیب های اجتماعی مصون است لذا اگر می خواهیم جامعه ای توام با آرامش داشته باشیم باید کتاب به عنوان یک کالای ضروری در سبد خانوار نهادینه شود و بهترین جایگاهی که می تواند این پیام را نشر دهد خانواده است چرا که کودکان با الگو برداری از رفتار والدین الگوهای آنها را در جامعه با هم سن های خود ترویج می کند.
سید محمد رضا هاشمی معتقد است: ما معتقدیم فرهنگ مطالعه از خودمان منتشر و سپس به دیگر آحاد مردم انتقال پیدا می کند لذا توجه به کتاب در جامعه یک ضرورت به شمار می رود و از جمله مواردی است که در آیات و احادیث به آن اشاره و تاکید بسیاری شده و برای افزایش سرانه مطالعه باید ابتدا بستر آن را در جامعه فراهم کرد.
نماینده مردم شاهرود و میامی در مجلس نیز با بیان اینکه کتاب و کتابخوانی در هر جامعه ای یکی از شاخص های توسعه فرهنگی آن جامعه محسوب می شود، به خبرنگار مهر گفت: علی رغم اینکه رسانه دیجیتال و رسانه های تصویری جایگاه خاصی را در جامعه پیدا کرده اند کتاب و نشر جایگاه و ازرش واقعی خود را نه تنها از دست نداده بلکه این ضرورت را ایجاد می کند که برنامه ریزی لازم در راستای ایجاد نمایشگاه دائمی در شاهرود فراهم شود.
سید حسن حسینی شاهرودی تصریح کرد: شاهرود شهرستانی است که به عنوان دین و اخلاق نامگذاری شده و شهری با پتانسیل دانشگاهی است لذا باید دستگاه هایی که مسئولیت امر فرهنگی را دارند باید در این امر ورود جدی تری را داشته باشند.
مردم جایگاه کتاب را می دانند
یک خریدار کتاب نیز در خلال برگزاری نمایشگاه در گفتگو با خبرنگار مهر درباره تکنولوژی و تاثیر آن بر مطالعه ابراز داشت: با تکنولوژی مخالف هستم، ماندگاری و در دسترس بودن کتاب را نمی توان با تکنولوژی مقایسه کرد این روزها علارغم در پیش بودن شب یلدا و وجود موبایل های هوشمند دیگر از مجالس قصه خوانی و شعر خوانی اشعار حافظ خبری نیست چرا که اغلب در فضای مجازی به دنبال آخرین شایعات کلیپ ها و اخبار بی محتوا هستند تا این نوع دانسته ها را به دیگران انتقال دهند که ادامه این روند صله رحم که مهم ترین سنت حسنه ما شیعیان است را دچارخدشه می کند لذا مردم قدر کتاب را می دانند.
جواد جلالی در ادامه توضیح داد: یکی از مواردی که می تواند سرانه مطالعه و استفاده از گوشی ها و فضای مجازی را در جامعه کاهش دهد کتاب خوانی به صورت جمعی در خانواده است که می توان با انتخاب قصه های ایرانی یا آثار شاخص از نویسندگان خارجی آنها را جایگزین سریال های تلویزیونی کرد با اتخاذ این روش، کودک خانواده با الگو برداری از رفتار والدین خود به سمت آداب و سنت های خوب ایران کهن رهنمود خواهد شد.
محمد ملک احمدی دیگر خریدار شاهرودی کتاب نیز استقبال از نمایشگاه را بسیار خوب و عالی توصیف کرد و گفت: این نشان می دهد هنوز جامعه کتابخوان که در جستجوی ورق زدن کتب هستند وجود دارند با وجود جذاب بودن فضای مجازی ترجیح می دهم از گوشی های هوشمند فاصله گرفته و به کتاب انس بگیرم چراکه استفاده از کتاب نیاز به اینترنت ندارد و در هر مکانی قابل حمل است و به راحتی می توان در صف انتظار بانک ایستگاه های راه آهن از فرصت اوقات فراغت در کسب دانش از آنها بهره برد.
گرانی کتاب ها فرصت را به دست فضای مجازی می دهد
یک استاد جامعه شناسی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر نخستین عامل دوری مردم از کتاب را گرانی آن می داند و می گوید: من معتقدم امروز اگر کتاب را برای تمام اقشار ارزان کنیم، شاهد فروش بیشتر آن خواهیم بود و من متعجب هستم که چرا ناشران به جای کاستن از هزینه های چاپ، به دنبال چاپ کتبی با زیور آلات بیهوده هستند.
محمد معصومی بیان داشت: در نمایشگاه کتاب هایی وجود دارد که مجموعه اشعار شاعران را با جلدهای پارچه ای، صفحات کلاسه رنگی و چاپ برجسته عرضه می کنند حال آنکه همان کتاب ۴۵هزار تومانی را می توان به صورت ساده، ۱۴هزار تومان خرید و اگر این کتاب ۱۴هزار تومانی هم نباشد، جوان مطمئنا آن را دانلود می کند چرا که با ۴۵هزار تومان می تواند دو یا سه کتاب متوسط بخرد.
وی افزود: من در عجبم که ناشران می توانند با تغییر نوع کاغذ و کاهش آراستگی کتاب ها، هزینه چاپ و بهای تمام شده کتاب را تا ۶۰درصد کاهش دهند اما این کار را در سلسله رقابتی باطل انجام نمی دهند به نظر بنده کتاب ماشین نیست که هرچه لوکس تر باشد خریدار بهتری داشته باشد لذا باید از زیورآلات نشر کاست و بهای آن را پائین آورد چرا که ناشران این نکته را لحاظ نمی کنند که با یک گیگا بایت اینترنت که امروز قیمت آن چهار هزار تومان است می تواند ۱۲۰ کتاب دانلود کرد؟
گرانی بهانه است
یک ناشر کتاب های فرهنگی هم درپاسخ به سوالی درباره گرانی و چاپ های زینتی، گفت: عزیزانی که این مباحث را مطرح می کنند از بسیاری چیزها مطلع نیستند امروز من به عنوان ناشر کتاب های شعر و فرهنگی نمی توانم کتاب سهراب سپهری را با کاغذ معمولی و چاپی سیاه و سفید عرضه کنم چرا که برای مخاطب جذاب نیست و هیچکس آن را نمی خرد.
میرمحمد غفرالهی بیان می کند: ما ناشران از خدا می خواهیم بتوانیم کتاب را پنج هزار تومان دست مخاطبان برسانیم اما وقتی کتابی ۴۰۰صفحه ای برای خودمان با چاپ ۴۰هزار تومان تمام می شود مجبور هستیم آن را ۴۵هزار تومان بفروشیم و این را نیز در نظر بگیرید که هر ۴۰۰جلد کتاب برای رسیدن به نمایشگاه کتاب شاهرود برای بنده ۱۲۰ هزار تومان کرایه خورده است و این ها را چه کسی باید پاسخگو باشد؟
وی افزود: یکی از موسسات فرهنگی که روزنامه ای نیز دارد چند سال اخیر کاغذ کاهی را جایگزین کاغذ سفید کرد و کتاب های زندگی نامه افراد معروف تاریخ مانند نسلون ماندلا، بی نظیر بوتو، استالین، کارتر و ده ها فرد دیگر را به چاپ رساند که همه نیز درباره موضوعات ناب بودند، اما بروید و از ایشان درباره فروش بپرسید تا به شما بگویند کتاب نخریدن به بها مرتبط نیست به فرهنگ عمومی باز می گردد و گرانی تنها بهانه است.
فضای مجازی یا کتاب کدامیک برنده اند
معاون فرهنگی وزارت ارشاد نیز در خلال بازدید از نمایشگاه کتاب شاهرود به خبرنگار مهر در رابطه با برنامه های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه گسترش کتابخوانی، کمک به خرید مردم در نمایشگاه های کتاب تهران و استان را یکی از برنامه های این وزارتخانه برشمرد و گفت: در دولت یازدهم برای دسترسی ارزانتر مردم به کتاب حدود ۶۰ میلیارد تومان یارانه در نمایشگاه های کتاب تهران و استان پرداخت شد.
عباس صالحی افزود: با اجرای این طرح و این نگاه توانستیم بخش قابل توجهی از امکانات منطقه ای و محلی را در ارتباط با کتاب و کتابخوانی و زیرساخت های کتاب فراهم کنیم تا بتوانیم تا حدی در تقویت بنیه مطالعه و کتاب نقش آفرینی کنیم.
درنهایت به نظر می رسد نظرات درباره جدال فضای مجازی و کتاب فراوان است و هر کس در این باره نظری دارد که به نوبه خود می تواند درست باشد حال آنکه امروز حال و روز نشر وضعیت خوشی ندارد، حقیقتی است که بخش از آن می تواند متوجه فضای مجازی باشد اما در این بین مسئولان باید با اخذ قوانین محکم درمقابل این امر بایستند.
نظر شما